Milattan Sonra 2. yüzyıldaki Roma kentinde su, bir kaynaktan çıkarak belirli teknolojik planlamalar ile halka ulaşmaktaydı. Su kaynağının etrafına kurulan Roma Dönemi klasik kent kurgusu her zaman mümkün olmayabiliyordu. kaynaklara uzak yerlere kurulan kentlerde ise Romalı mimarlar belirli çözüm yolları geliştirmişti. Bunlardan ilki ve en önemlileri su yolları ve ve su kemerleri (aquaduct) oldu. Vadileri ve coğrafi engelleri aşarak kente suyun ulaştırılması bu mimari elemanlarla sağlanmıştı. Su yollarında kente doğru sürekli bir akış vardı. Bu akış tek bir yönde belirli bir eğim açısı ile sağlanmıştı. Su, kaynağından yola çıkar, belirli bir eğimle akar ve terminus/castellum denilen sarnıç benzeri yapılara ulaşırdı. Burada çeşitli çökeltme tankları (piscinae) ile suyun içindeki yabancı maddeler ayrıştırılır, kısaca su temizlenmiş olurdu. Fransa’da yer alan ve günümüze kadar korunarak Pont du Gard su kemeri bu konuya güzel bir örnek oluşturmaktadır. Pont du Gard su kemerininde bir parçası olduğu hidrolik mimaride su; kaynaktan kente ulaşıncaya kadar eğim sayesinde düşeyde 17 m. yol katetmekteydi.
Kente ulaşmadan önce yüksek ve alçak tepeleri de aşmak gerekiyordu. Bunun için Romalılar spesifik noktalara basınç tankları inşa etmişti. Bu basınç tankları sayesinde suyun debisi hızlandırılır, bazı noktalarda suya ilace kaynaklar (ramus) bağlanarak kapasitesi artırılırdı. Bütün bu hidrolik sistemler aslında Roma’nın ne kadar gelişmiş bir devlet olduğunun (o dönem için) politik bir yansıması olarak görülmüştür.
Kentteki su dağıtım noktasına ulaştıktan sonra elde edilen kaynağın bir kısmı İmparatorluk Hamamlarına, bir kısmı konutlara veya villalara bir kısmıda kentteki çeşmelere yani nymphaeumlara paylaştırılmıştı. Kent içi bu paylaşım ise taştan yapılan su boruları (specus) ile sağlanmıştı. Bu şekilde Romalılar evlerinde sokaklarında ve temizlik mekanlarında temiz suya ulaşmışlar ve ferah içinde yaşamaya devam etmişlerdir.
Dipnot: Roma’nın su temini üzerine bir çok kaynak mevcuttur. “De Aquaductu Urbis Romae” ve Vitruvius’un “De Architectura” isimli kaynaklar ile en önemli bilgilere ulaşmaktayız.
Su taşımak için MS birinci yüzyılda inşa edilmiş antik bir Roma su kemeri köprüsüdür.
(Yani üstünden su akıyor)
Kaynak :
-Antik Roma’da Mimarlık ve Mühendislik, Fritz Kretzschmer
-Romalılar, R. H. Barrow
-Mimarlığın Öyküsü, L.M. Roth
-Roman Architecture, Frank Sear
-Roma Mimarlığı, Martin Thorpe
-E. Bostan
-Resim 2